روانشناسی اجتماعی
روانشناسی اجتماعی
آیا میدانید روانشناسی اجتماعی چیست! چه چیزهایی نگرش ما را شکل و شمایل میدهد! چرا بعضی از مردم دارای چنین رهبران بزرگی میباشند؟ تعصب چگونه شکل میگیرد! چگونه میتوانیم برآن غلبه داشته باشیم؟ این موارد ممکن است تنها برخی از سوالاتی باشد که ذهن شما را به خود درگیر کند. روانشناسان اجتماعی به مواردی میپردازند که میتواند اثرات قابل توجهی بر سلامت و رفاه هر فردی برجای گذارد. شما میتوانید جهت کسب اطلاعات بیشتر در این متن همراه ما باشید.
آیا میدانید روانشناسی اجتماعی چیست؟
روانشناسی اجتماعی
بنابر سخنان روانشناس گوردون آلپورت، روانشناسی اجتماعی به معنی بهرهگیری از شیوههای علمی «به منظور درک و توضیح این موضوع که چگونه افکار، رفتار و احساسات افراد تحت تأثیر حضور حقیقی، تصوری و یا ضمنی سایر انسانها واقع میشود.» است. به احتمال بسیار شما قبلاً متوجه این موضوع شدهاید که افراد دیگر اثرات بسیاری میتوانند بر شیوهی عملکرد و انتخابهای شما داشته باشند. فکر کنید اگر که شما تنها بودید، در مقابل اگر که تعدادی از افراد در کنار شما وجود داشتند، چگونه امکان داشت در یک موقعیت تنشزا رفتار نمایید!
تصمیماتی که شما میگیرید و رفتارهایی که از خود نشان میدهید امکان دارد به افرادی که در دور و اطراف شما هستند، وابسته باشد. به عنوان نمونه؛ به هنگامی که شما در کنار گروهی از دوستان صمیمی خود میباشید، به احتمال بسیار رفتار متفاوتی را نسبت به جمعی از همکاران و یا مدیران خواهید داشت.
روانشناسی اجتماعی در واقع طیف گستردهای از موضوعات اجتماعی را در دل خود جای میدهد که برخی از آنها عبارت است از؛
- رفتار گروهی افراد.
- درک اجتماعی آنها.
- رهـــبری گروه خود.
- رفتار و گفتار غیرکلامی.
- مطابقت دادن مسائل و موضوعات.
- پرخاشگری و تعصبات مذهبی و قومی.
توجه به این موضوع بسیار و بسیار مهم خواهد بود که روانشناسی اجتماعی تنها به بررسی تأثیرات اجتماعی نمیپردازد و ادراک اجتماعی و تعامل اجتماعی نیز در راستای رفتار اجتماعی کاربردی و حیاتی است. روشی که ما دیگران را مشاهده میکنیم «همچنین طرز تفکر ما که آنها چگونه ما را میبینند» میتواند نقش توانمندی در طیف وسیعی از تصمیمات و اقدامات داشته باشد. تنها لحظهای به این موضوع فکر کنید که چگونه گاهاً در یک محیط عمومی متفاوت از آنچه که اگر در خانهی خود بودید، عمل مینمایید. امکان دارد در خانهی خود پر سر و صدا باشید، حال آن که در ملأ عام ممکن است بسیار مطیع و آرام به نظر برسید.
چرا اینگونه میباشد، آیا میدانید؟
زیرا افراد موجود در دور و اطراف ما، افکار، احساسات و خلق و خوی، برداشتها و نگرشهای ما را شکل خواهند داد. حضور اشخاص دیگر میتواند در انتخابهای ما و همچنین اقداماتی که در پیش میگیریم، تفاوتهایی را رقم زنند.
حال روانشناسی اجتماعی یک علم دانشگاهی میباشد، البته تحقیقاتی که روانشناسان اجتماعی انجام میدهند اثرات توانمندی بر درک ما از سلامت و رفاه روانی ما میتواند داشته باشد.
تاریخچه روانشناسی اجتماعی چیست؟
افلاطون به ایده و خلاقیتهایی با نام ذهن جمعیت توجه نمود و مفاهیمی چون دور زدن اجتماعی و تسهیل اجتماعی در پایان دهه ۱۸۰۰ را معرفی نمود. حال بعد از جنگ جهانی دوّم بود که تحقیقات در حیطه روانشناسی اجتماعی به گونهای جدی آغاز شد. وحشت هولوکاست محققان و پژوهشگران را وادار به مطالعه اثرات اجتماعی، اطاعت و پیروی کرد. آیا مردم به دستورات و تنشهای اجتماعی تعظیم مینمودند و یا نیروهایی دیگر در کار بودند؟ با پاسخ به پرسش مطروحه روانشناسان اجتماعی توانستند درک بهتر و بیشتری از توان نیروهای اجتماعی همانند؛ تبعیت و اطاعت و اقتدار و قدرت به دست بیاورند.
حال پژوهشگران در طول قرن بیستم به تلاشهای خود ادامه دادند. گویا تحقیقاتی الهامبخش میباشد که به درک ما از رفتار اجتماعی کمک نموده است. عالم اجتماعی ما قسمت گستردهای از زندگی ما را ایجاد مینماید. از این جهت جای تعجب باقی نخواهد ماند که اگر این مسئله برای بسیاری از افراد جذاب به نظر آید.
به چه شکل روانشناسی اجتماعی کاربردی با دیگر رشتهها متفاوت میباشد!
روانشناسی اجتماعی اغلب با روانشناسی خرد، جامعه شناسی و روانشناسی شخصیت اشتباه گرفته میشود! برخلاف حکمت و فلسفه عامیانه، که بر تفاسیر ذهنی و مشاهدات حکایتی تکیه کرده است، حال بهتر است در ارتباط با روانشناسی اجتماعی بگوییم که آن نیز بر پایهی شیوههای علمی و مطالعه تجربی است. محققان در ارتباط با شیوهی رفتار افراد فرضیاتی را ندارند. آنها در واقع آزمایشاتی را طراحی نموده و اجراء مینمایند که به نمایان ساختن روابط میان متغیرهای گوناگون و متنوع کمک مینماید.
روانشناسی شخصیت بر خصوصیات و افکار افراد متمرکز است. روانشناسی اجتماعی بر شرایط و موقعیتها تمرکز خواهد کرد. روانشناسی اجتماعی بر اثرات محیط اجتماعی و تعاملات جمعی بر نگرشها و باورها علاقهمند میباشد. در پایان هم بهتر میباشد میان روانشناسی اجتماعی و روانشناسی جامعه نیز تفاوت و تمایز قائل بشویم. البته که مقدار شباهتهای بهسزایی هم بین این دو به چشم میخورد! جامعه شناسی در واقع میخواهد به سطوح بسیار وسیع و گستردهای نگاهی اندازد. جامعه شناسان به فرهنگها و تمدنهایی که بر شیوهی رفتار مردم اثر میگذارند، علاقهمند میباشند.
حال آن که روانشناسان به جای این موضوع بر متغیرهای موقعیتی که بر رفتار اجتماعی اثر میگذارند متمرکز میشوند. از سویی روانشناسی و جامعه شناسی هردو موضوعات شبیه به همی را مطالعه مینمایند و از جهات گوناگون به این پرسشها پاسخ میدهند.
روانشناسی اجتماعی کاربردی به چه دلیل، یک موضوع مهم است!
در واقع روانشناسی اجتماعی بر هراسها و نگرانیهای اجتماعی متمرکز میشود که اثرات توانمندی بر رفاه و آسایش فردی و نیز سلامت جامعه به عنوان یک جمع و کل دارد. برخی از چالشها و مشکلات چون؛ مصرف مواد مخدر، جرم و جنایت، سوءاستفادههای خانگی، پرخاشگری و تعصبات و قلدری! این علم اغلب به حالت مستقیم در حیطهی سلامت روان کار نمینماید. ولی نتایج تحقیقات آنها بر شیوهی برخورد متخصصان سلامت روان با رفتارهایی که تحت تأثیر و نفوذ عوامل اجتماعی میباشد، اثر میگذارد. به عنوان یک مثال؛ برنامهریزی برای بهداشت عمومی غالباً بر تکنیکهای متقاعدسازی که به واسطهی روانشناسان اجتماعی به منظور تشویق اشخاص به انجام رفتارهایی سالم و دوری از رفتارهای خطرناک و غلط شناسایی شده است، تکیه مینمایند.
ارتباط موجود میان روانشناسی اجتماعی کاربردی و انسان شناسی!
نزدیکترین ارتباط میان این دو در موضوعات فرهنگی به چشم میخورد. روانشناسی اجتماعی رفتار فردی را در محیطهای اجتماعی مطالعه مینماید. حال انسان شناسی اجتماعی به مطالعه جامعه انسانی، گروهها و نهادها و سازمانهایی اجتماعی مبادرت میورزد.
شناخت روانشناسی اجتماعی کاربردی
شناخت اجتماعی به پردازش و ذخیره و کاربرد اطلاعات اجتماعی میپردازد. این زمینه تحقیقاتی ارتباط تنگاتنگی با حوزههای روانشناسی شناختی دارد. حوزهی تحقیقاتی که اغلب بر مفهوم طرحوارهها متمرکز میشود! آنها نیز ایدههای کلّی و جامع در ارتباط با جهان، چگونگی اوضاع و احوال و چگونگی عملکرد آنها خواهد بود. این میانبرهای ذهنی به ما این امکان را خواهد داد که بدون توقف دائم به منظور تفسیر تمامی چیزها در اطراف خود کار مینماییم. ما علاوه بر اینها ارتباطی میان طراحوارههای مرتبط ایجاد مینماییم. آنها قطعاً نقش حائز اهمیتی در روند فکر و رفتار اجتماعی ما خواهند داشت.
نگرشها و تغییر آنها
از جمله دیگر حوزههای تحقیقاتی عمده در زمینه روانشناسی اجتماعی کاربردی مطالعه نگرشها خواهد بود. یک روانشناس اجتماعی به مؤلفههای نگرش و رفتارها، چگونگی ایجاد آنها و چگونگی تغییر آنها علاقه دارد. محققان یک نوع از مؤلفههای اصلی و پایه نگرش را شناسایی نمودهاند؛ عاطفی، رفتاری، شناختی.
خشونت به همراه پرخاشگری
چه چیزهایی منجر به خشونت و پرخاشگری در شما میشود! روانشناسان در واقع به این مسئله علاقه دارند که چگونه و چرایی افراد درگیر به پرخاشگری و یا رفتار خشونتآمیز کشف کنند. تحقیقات موجود در این زمینه به عوامل بسیاری میپردازد که امکان دارد منجر به ایجاد پرخاشگری گردد. چون؛ متغیرهای اجتماعی و اثرات برجای مانده از رسانهها. محققان معمولاً به نقش فراگیری اجتماعی در ایجاد رفتارها و اعمال پرخاشگرانه نگاه خواهند کرد.
رفتارهای اجتماعی در روانشناسی اجتماعی چیست؟
رفتار اجتماع پسند از جمله دیگر حوزههای تحقیقاتی عمده در روانشناسی اجتماعی خواهد بود. در واقع رفتارهای جامعه پسند آنهایی میباشند که حاوی کمک و همکاری خواهند شد. محققان غالباً به این مسئله میپردازند که چرا و به چه دلیل مردم به دور و اطرافیان خود کمک مینمایند و نیز به چه دلیل گاهاً از کمک و یا همکاری دوری میکنند!
تعصبها و تبعیضها
تعصبها و تبعیضها در هر گروه اجتماعی به چشم میخورد. روانشناسان اجتماعی به ریشهها، دلیل و آثار این قبیل از نگرشها و قسمبندیهای اجتماعی علاقهمند میباشند. تعصب به چه شکل ایجاد میشود! چرا و به چه دلیل کلیشهها در مواجهه و روبهرویی با شواهد مخالف حفظ میگردند! بله، اینها تنها تعداد اندکی از پرسشها میباشد که به دنبال جواب آنها میگردند.
خود به همراه هویت اجتماعی
از جمله دیگر حیطههای تحقیقاتی حائز اهمیت در علم روانشناسی اجتماعی کاربردی میباشد. مردم به چه شکل خود را میشناسند! درک مینمایند؟ این تصورات از خود به چه شکل بر تعاملات و روابط اجتماعی ما اثر میگذارد؟ در واقع این افراد علاقه دارند که در ارتباط با چگونگی اثرات این زندگی درونی بر زندگی بیرونی و دنیا و عالم اجتماعی ما اطلاعات و علم بیشتری را به دست آورند. خودآگاهی، عزت نفس به همراه خود پنداره و ابزار موجود تنها تعداد کمی از عواملی میباشد که بر تجربه اجتماعی ما اثر خواهند گذاشت!
رفتارهای گروهی!
رفتار گروهها از جمله بزرگترین حیطههای تحقیقاتی در روانشناسی اجتماعی میباشد! اکثریت مردم متوجه میگردند که گروهها مایل هستند متفاوت از دیگر افراد رفتار نمایند. این رفتارهای گروهی گاهاً سودمند و مفید میباشند ولی میتوانند گاهاً مضر و منفی هم به نظر آیند. حال روانشناس اجتماعی غالباً به موضوعاتی چون! پویایی گروه، رهبری، تصمیمگیریهای گروهی، نگاهی میاندازند.
نفوذهای اجتماعی
روانشناسی اجتماعی نیز نقش و جایگاهی که اثرات اجتماعی بر رفتار و تصمیمگیری دارد، علاقهمند میباشند. موضوعات و مسائل روانشناسی متقاعدکننده، فشار و استرس همسالان، اطاعت، تنها تعداد معدودی از مواردی میباشند که در این حیطه از روانشناسی اجتماعی کاربردی مطالعه میگردد. در واقع تحقیقات به آشکار گردیدن توان نفوذ اجتماعی کمک نموده است و راهحلهایی را به منظور کمک به مردم در مقاومت و پایداری در مقابل نفوذ کشف نموده است. ارتباط میان روابط اجتماعی نقش حائز اهمیتی را در شکل دادن به نگرش، احساسات، افکار خواهند داشت. روانشناسان اجتماعی با وارسی، دلبستگیها دوست داشتنها، عشق مطالعه مینمایند که چگونه و به چه طریق میان افراد بر آنها اثر میگذارند. این موضوع که روابط نزدیک بر افراد چگونه اثر میگذارد؟ به چه میزان اهمیت دارد؟ چه چیزهایی منجر به جذابیت آنها خواهد شد؟ بله، اینها تنها بخشی میباشد که در زمینه علم روانشناسی اجتماعی کاربردی جای میگیرد!
نقاط ضعف و کاستی و قدرت روانشناسی اجتماعی چیست؟
_ نقاط قوت
ابتداییترین نقطه قوت روانشناسی اجتماعی بهرهگیری از شیوههای تجربی است. شیوههای تجربی یک متغیر را دستکاری مینمایند تا اثرات آن بر متغیر دیگر را تماشا کنند. این اجازه را خواهد داد تا علت و معلول معین گردد. از این جهت رویکرد اجتماعی را میتوان یک علم معرفی نمود. حال دوّمین نقطه قوت این رویکرد در این مورد خلاصه میشود که مطالعات اجتماعی کاربردهای حیاتی در زندگی روزانه ما دارند. روانشناسی اجتماعی، اطاعت و پیروی پیشداوری را مطالعه خواهد کرد. اینها عوامل و شرایط واقعی میباشند که بر چگونگی اشخاص در شرایط اجتماعی روزانه اثر خواهند گذاشت.
_ نقاط ضعف و کاستی
ابتداییترین نقطه ضعف رویکرد اجتماعی این میباشد که پژوهش حاوی موضوعات و مسائل اخلاقی به خصوص حفاظت از صدمه خواهد بود. حفاظت در مقابل آسیب و صدمه بدین معنا خواهد بود که هر فردی که در تحقیق شرکت به عمل میآورد میبایست از هر نوع صدمات جسمی و روحی که در زندگی روزانه خود دچار آن نمیگردد محافظت به عمل آورد. این نیز یک ضعف محسوب میشود چرا که امکان دارد تحقیقات اجتماعی آینده مجاز و ممکن نباشد. چون ممکن است به افرادی که در آن شرکت به عمل میآورند صدمه وارد کند.
حال دوّمین ضعف رویکرد اجتماعی این میباشد که نمونهها غالباً نمیتوانند نماینده اجتماع گستردهتر باشند. حال این موضوع بدان معنا و مفهوم است که نمونه به نوعی خاص از اشخاص تعصب دارد. این نیز یک ضعف خواهد بود چرا که در روانشناسی اجتماعی کاربردی نمیتوان آن را به تمامی افراد جامعه نسبت داد.
امیدواریم که ما در طول این نوشتار از خود توانسته باشیم شما را به خوبی با روانشناسی اجتماعی چیست؟ آشنا نماییم. حال شما عزیزان میتوانید در صورت وجود سؤالات بیشتر در این زمینه با کارشناسان ما تماس بگیرید. ما سعی میکنیم بهترین پاسخگو به تمامی پرسشهای شما در این حیطه باشیم.
دیدگاهتان را بنویسید