پذیرش چیست و چه تاثیری بر زندگی‌مان دارد؟

خدایا! به من آرامشی عطا فرما تا بپذیرم آنچه را که نمی‌توانم تغییر دهم و شهامتی، تا تغییر دهم آنچه را که می‌توانم…

این جملات ارزشمند بخشی از دعای آرامش است که امروز در انجمن‌های ترک اعتیاد، الکل، هم‌وابستگی و در خیلی از دروس معنوی تدریس می‌شود!

اگر بگویم مفهوم پذیرش در روانشناسی جزو مهم‌ترین مفاهیمی است که به هر انسانی کمک می‌کند، اصلا اغراف نکرده‌ام. مخصوصا که همین پذیرش بعد از مبتلا شدنم به بیماری لاعلاج توانست زندگی‌ام را تغییر داده و در مسیر شفا قرارم بدهد! برای اطلاعات بیشتر حتما دوره رایگان شفای زندگی را بررسی کنید.

در هر حال مشکل اصلی اینجاست که درک اشتباه مفهوم پذیرش، می‌تواند به اندازه درک درستش مخرب باشد و زندگی یک نفر را نابود کند! پس اجازه بدهید از همین ابتدا آن را با مثال و به زبان ساده توضیح بدهم.

پذیرش چیست؟ مثالی از پذیرش در روانشناسی

به زبان ساده، پذیرش در روانشناسی یعنی قبول کردن شرایط موجود و عدم تلاش بیهوده و مقاومت انرژی‌بر برای تغییر دادن آن. در تعریف دیگر، پذیرش یعنی انتظارات خودتان از شرایط را کنار گذاشته و هر چیزی را همانطور که هست، قبول کنید.

بیایید یک مثال آشنا را بررسی کنیم: تصور کنید من سرپرست یک خانواده 4 نفره هستم، در شرکتی با مدیریت به شدت ضعیف کار می‌کنم و مشکلات اقتصادی هم هر روز شرایط را برایم سخت‌تر می‌کند. حالا در این وضعیت:

اگر بخواهم بگویم من در این دنیا هیچ کاره‌ام، هیچ تاثیری ندارم و نمی‌توانم هیچ تغییری در زندگی ایجاد کنم، در واقع انتخاب من انفعال یا passivity بوده!

آن‌طرف ماجرا، اگر هر روز به شرایط موجود غر بزنم، به خودم استرس وارد کرده، اطرافیانم را هم ناراحت کنم، وارد بحث‌های پوچ سیاسی شوم و… عملا مقاومت بی‌اثر را انتخاب کرده‌ام.

اما در این میان، انتخاب دیگری به اسم پذیرش یا همان accepting وجود دارد. در واقع انسانی که پذیرش دارد، در این شرایط ‌می‌گوید ((خب قطعا من نمی‌توانم مشکل اقتصادی کشور و تصمیمات غلط مدیران و مسئولان را حل کنم. بنابراین قبول می‌کنم که در چنین شرایطی هستم و به آن غر نمی‌زنم. در مقابل، روی بخشی از زندگی ‌که کنترل دارم تمرکز می‌کنم.))

یعنی سعی می‌کنم مثلا از امروز روزانه 2 ساعت برای یادگیری یک مهارت جدید زمان صرف کرده و به مرور، از آن به درآمد رسیده و مشکلات اقتصادی‌ام را برطرف کنم.

پس به زبان دیگر و در تعریفی بهتر، پذیرش یعنی قبول کردن آن بخشی از زندگی که کنترلی روی آن نداریم و تلاش برای تغییر آن بخشی که در اختیار ماست.

همه پذیرش این است؟

نه، راستش را بخواهید مفهوم پذیرش در روانشناسی بسیار گسترده‌تر از چیزی است که بالاتر گفتم، در واقع جملات بالا فقط راه ورود شما به این دنیای گسترده را هموارتر کردند. اگر کمی دقیق نگاه کنیم، روانشناسی، پذیرش در جنبه‌های مختلف زندگی را پیشنهاد می‌کند.

به عنوان نمونه یکی از مهم‌ترین چیزها، پذیرش خود و همینطور پذیرش احساسات است! مثلا اگر یکی از دوستان شما خدایی ناکرده بر اثر بیماری یا تصادف فوت کند، خب قطعا اینجا شما احساس ناراحتی را تجربه می‌کنید. حالا روانشناسی می‌گوید نباید سعی کنید در این شرایط خودِ آسیب‌پذیرتان یا احساس‌تان را انکار کرده و بگویید که ناراحت نیستید! بلکه باید به خودتان اجازه سوگواری بدهید.

این موضوع در مورد بقیه هم صدق می‌کند، یعنی اگر یکی از نزدیکان‌تان به دلیلی بسیار ناراحت است، نباید سعی کنید با یک‌سری کلیشه‌ها و حرف‌های تکراری سعی در تغییر احساسش کنید. چراکه او دچار احساس غم شده و باید با آن کنار بیاید، نه اینکه با تلاش‌های بیهوده شما، آن را انکار کند.

آیا پذیرش یعنی مظلوم باشیم؟!

احتمالا خیلی از شما عزیزان الان این سوال را داشته باشید که آیا پذیرش به معنی مظلوم بودن و مورد ظلم واقع شدن است؟ نه! پذیرش نمی‌گوید ساکت باشیم و در مقابل مشکلات و ظلم چیزی نگوییم. اما می‌گوید بی‌دلیل روی بخشی از زندگی که واقعا توانی برای تغییرش نداریم، تمرکز نکنیم. وگرنه اتفاقات مفاهیمی مثل مطالبه‌گری در صورت اجرای درست کاملا ستایش شده است.

باید چه چیزهایی را بپذیریم؟

حالا به بخش مهم مقاله رسیدیم. در ادامه می‌خواهم به طور خلاصه مهم‌ترین جنبه‌های زندگی که پذیرش‌شان کمک می‌کند زندگی شادتر و اثربخش‌تری داشته باشید را به شما معرفی کنم.

1_ زندگی ناعادلانه!

با اینکه از بچگی به ما گفته‌اند زندگی عادلانه است، اصلا اینطور نیست! در دنیای ما هر کار بدی به سرعت پاسخ داده نمی‌شود؛ هر کار خوبی هم قرار نیست پاداشی داشته باشد. بنابراین اول از همه ناعادلانه بودن دنیا را بپذیرید.

2_ شرایط سیاسی و اقتصادی

بله، صرفا هم بحث ایران نیست، مشکلات سیاسی و اقتصادی در هر کشوری، در هر گوشه جهان و در هر برهه تاریخی وجود داشته و مهم‌تر اینکه ما روی اغلب این دسته از مشکلات تسلطی نداریم. پس باید آنها را پذیرفته و بپرسیم که خب، ((حالا چه راهکاری داریم؟))

3_ فقدان عزیزان

با اینکه بسیار سخت است، اما در هر حال همگی می‌دانیم که عزیزان ما، چه پیر و چه جوان روزی ممکن است ما را ترک کنند. پس همین حالا هر چه هم که سخت، به مرور با آن کنار بیایید. مخصوصا در این شرایط تغییر افکار نامناسب در مورد مرگ، کمک‌کننده است.

4_ رفتار دیگران

ما تسلط بسیار کمی روی رفتار دیگران داریم، اگر نخواهیم این را بپذیریم، به یک انسان کنترل‌گر تبدیل شده و سعی می‌کنیم در یک چرخه باطل، دیگران و رفتارشان را کنترل کنیم. اما یک انسان عاقل می‌پذیرد که من روی رفتار دیگران کنترلی ندارم و بی‌دلیل برای تغییر دیگران انرژی صرف نمی‌کند.

5_ احساسات ناخوشایند

ما انسان‌ها طیف وسیعی از احساسات را داریم که در هر شرایط ممکن است یک یا چند تای آنها را تجربه کنیم. پس مهم است که بپذیریم ما هم مشابه هر انسان دیگری ممکن است دچار احساسات خشم، غم و… شویم. بعد از این می‌توانیم کمی اثربخش‌تر بوده و حالا به دنبال راهکارهایی برای کاهش آنها باشیم.

مثلا اگر خشمگین شدید، قبل از هر عملی از 10 تا 1 را بر عکس بشمارید، اگر ناراحتید، به سراغ آلبوم عکس خانوادگی‌تان بروید و عکس‌هایی که باعث خوشحالی‌تان می‌شود را مشاهده کنید و… .

5_ کامل‌نبودن!

مخصوصا برای ما ایرانی‌ها و انتظارات غلطی که والدین‌مان داشته‌اند، سخت است که بپذیریم ما هم انسانیم و هر لحظه ممکن است اشتباهات وحشتناکی مرتکب شویم. اما در صورت پذیرش آن، دیگر سر هر احساسی خودمان را سرزنش نکرده و اجازه نمی‌دهیم اعتماد به نفس‌مان کاهش پیدا کند.

6_ عدم قطعیت!

و مهم‌تر از همه، پذیرش عدم قطعیت! ببینید، ممکن است شما 1 سال تمام برای موفقیت در کنکور درس بخوانید اما موفق نشوید، ممکن است از یک انسان معتبر سیگنالی برای خرید یک سهم در بورس بگیرید اما با خرید آن تمام سرمایه‌تان نابود شود، ممکن است سال‌ها به شخصی لطف کنید اما یک‌شبه همه دارایی‌تان را از شما بگیرد، ممکن است تمام عمر غذای سالم بخورید اما در انتها به سرطان مبتلا شوید! در واقع در دنیای ما تنها چیز قطعی، عدم قطعیت است و هر تلاشی هم که داریم، نه برای ایجاد قطعیت، که برای کاهش یا افزایش احتمال رخ دادن یک اتفاق است.

چرا پذیرش؟

اگر نظر من را بخواهید، پذیرش منبع شادی و البته قدرت است! یعنی چه؟ در همان مثالی که بالاتر زدم:

وقتی به پذیرش نرسیده و در حالت مقاومت یا انفعال هستید، نه حال‌تان خوب است و نه قدرتی برای ایجاد تغییر دارید. بلکه یا در حال مشاهده روزافزون مشکلات هستید یا با غر زدن‌های پیاپی خودتان را از عمل کردن بازداشته و عملا رفتار اشتباه‌تان را بر گردن دیگران انداخته و توجیه می‌کنید.

اما به محض اینکه پذیرفتید شرایط این است، اول از همه احساس بهتری در شما شکل می‌گیرد. بعد از این‌هم در تلاش برای ایجاد تغییر برآمده و می‌توانید عملا شرایط را در دست بگیرید. به زبان دیگر، تا وقتی به پذیرش نرسید، نمی‌توانید برای تغییر تلاش کنید. پس پذیرش قدم صفر هر مسیری است که به موفقیت یا شادی ختم می‌شود.

حذف انتظار!

یکی دیگر از مهم‌ترین مزایای پذیرش این است که انتظار را از بین می‌برد! در واقع وقتی من بپذیرم که قرار نیست همیشه بهترین عملکرد را نسبت به دیگران داشته باشم، یا وقتی بپذیرم دنیا ناعادلانه است، دیگر قرار نیست برای هر ناملایمت و مشکلی خودم یا دیگران یا دنیا را سرزنش کنم. چراکه من از قبل انتظار همه چیز را داشته‌ام.

اگر درک نکردید، باید این نکته را بدانید که برآورده نشدن انتظار، باعث ایجاد احساس بد می‌شود. مثلا اگر انتظار دارید دوست‌تان در ازای خوبی‌های‌تان در آینده‌ کمک‌تان کند اما او این کار را نمی‌کند، خب قطعا به شدت ناراحت می‌شوید. اما اگر از همان ابتدایی که دوستی‌تان شکل می‌گیرد با خودتان عهد کنید که هیچ انتظاری از طرف مقابل و از اقداماتی که برایش می‌کنید ندارید، قطعا در آینده ناراحتی کم‌تری خواهید داشت.

رابط پذیرش و بدبینی آموخته شده

اجازه بدهید قبل از اتمام مقاله از یک اصل دیگر در روانشناسی هم صحبت کنم. در دنیای روانشناسی انسان بزرگی به اسم ((مارتین سلیگمن)) وجود دارد. در یکی از تحقیقات آقای سلیگمن، به چند سگ در یک جعبه به طور دائم شوک الکتریکی می‌دادند. در مرحله بعد این سگ‌ها و چند سگ جدید، به ترتیب در قفس دیگری قرار می‌گرفتند که می‌توانستند به راحتی از آن فرار کرده و از شر شوک راحت شوند. اما جالب بود که سگ‌های آزمایش قبلی هیچ تلاشی برای خلاص شدن از شرایط نمی‌کردند!

اینجا موضوعی به اسم بدبینی آموخته شده به وجود آمد: ((اینکه انسان یا حیوان تصور کند شرایط بدی که به آن دچار شده، به هیچ عنوان قابل تغییر نبوده و عملا غیر قابل اجتناب است.)) حالا نکته اینجاست که ممکن است در صورت عدم پذیرش، چه بر اثر مقاومت بی‌اثر و چه در اثر انفعال، به این نتیجه برسید که هیچ تلاشی نمی‌تواند باعث تغییر در شرایط‌تان شده و عملا به بدبینی آموخته‌شده دچار شوید. بنابراین حسابی حواس‌تان را به بحث پذیرش جمع کنید.

کلام آخر

خب، به انتهای مقاله رسیدیم. در این مقاله با هم به زبان ساده با اصل پذیرش در روانشناسی آشنا شدیم. به عنوان کلام آخر بار دیگر پیشنهاد می‌کنم از دوره آموزشی رایگان و ارزشمند شفای زندگی استفاده کنید. مخصوصا که یکی از سرفصل‌های این دوره در مورد همین موضوع پذیرش است. راستی اگر سوال و نظری هم داشتید در بخش نظرات منتظر شما هستم.